O Centro Internacional pola Paz en Herbón terá que esperar...

Acto de sinatura dos acordos no Mosteiro de Santo Antonio de Herbón (Padrón)

        A finais do ano 2008, é dicir, vai xa para tres anos, concibimos un proxecto ó que dedicamos, desde aquela, moitísimos esforzos persoais e tamén moitos recursos materiais. Tratábase de crear, no Mosteiro de Santo Antonio de Herbón, en Padrón, un Centro Internacional pola Paz.

       

        O denominamos Lar da Paz, e estaría no marco dun espazo magnífico, de 48.000 metros cadrados, á beira do Río Ulla, na súa desembocadura, dentro dun monumento orixinal do século XIV, parcialmente abandonado e necesitado de urxente rehabilitación, habitado na actualidade por tres frades presididos polo seu Prior, D. Roberto Freire, moi entusiasta e comprometido coa dinamización, utilidade, apertura e posta en valor do convento.

        A idea xurdira polo coñecemento da experiencia de Baketik, o Centro pola Paz de Arántzazu, en Euskadi, ubicado, tamén, nun espazo franciscano, como Asís, e presidido polo bo amigo Jonan Fernández. Con el conversamos, alí estivemos, vendo a súa realidade e funcionamento. E concibimos con el a posibilidade dun proxecto similar en Galicia.

        Iniciamos as conversas co prior de Herbón, expuxémoslle o proxecto, entusiasmouse con el. Coincidiría, ademais, con outras iniciativas xa en marcha en Herbón, cunha entidade de agricultura ecolóxica, Sementar; con Viravolta, e o seu proxecto de crear unha Casa de Acollida para nenos en situación de risco de exclusión social, e coa Asociación de Amigos do Camiño de Santiago que pretendía construír un albergue de peregrinos e un Centro de Estudios Xacobeos. Tratábase, polo tanto, dun proxecto integral, de carácter plural, complementario e de enorme interese, académico, social, ambiental e cultural.

        As conversas do Seminario Galego de Educación para a Paz coa Orde Franciscana frutificaron nun Acordo, asinado por nós, pola Fundación Cultura de Paz que preside D. Federico Mayor Zaragoza, o Padre Amado, en representación dos propietarios dos espazos e a Fundación Convento de Herbón, o 23 de Decembro de 2009. Por ese acordo, cedíanse aproximadamente 1070 metros cadrados para o Centro Internacional pola Paz, por un tempo de 20 anos ampliables, para poñer en marcha un proxecto  formativo e investigador, con Salón de Actos, Sa de Exposicións Permanente, aulas, despachos, biblioteca e videoteca, onde tería unha sede externa a Cátedra UNESCO de Cultura de Paz e Dereitos Humanos da USC creada o pasado mes de Decembro e mesmo un Centro UNESCO de Galicia, en proceso de constitución.

        Sobre esta base propuxémoslle ó arquitecto Pedro de Llano a elaboración dun Proxecto Básico de rehabilitación dos espazos moi na liña do realizado por el no Consello da Cultura Galega, no Pazo de Raxoi. O traballo feito, fantástico, figura na nosa web, e presentámosllo a diversas institucións públicas e privadas, tanto de Galicia como do Estado, co fin de acadar a financiación necesaria. O proxecto arquitectónico completouse cun amplo modelo de funcionamento e de contidos que tamén demos a coñecer publicamente.

        

          Todo ía sobre rodas. Mesmo algunhas institucións, nomeadamente o Mº de Fomento, con cargo ó seu programa do 1% cultural, mostrou o máximo interese, nunha entrevista que mantivemos, Federico Mayor e eu mesmo en Madrid. Iso si, puxéronnos varios deberes. En primeiro lugar, conseguir para Herbón, a incoación do expediente de Ben de Interese Cultural por parte da Xunta de Galicia, en Patrimonio, condición previa para poder presentar o proxecto ó financiamento do 1% cultural.

        E o fixemos, nun prazo especialmente curto, coa colaboración e apoio do Director Xeral de Patrimonio, o Sr. Rey Pichel e o da súa Subdirectora, Dª María Diz. Ambos comprometéronse desde o primeiro momento cun proxecto que consideraron do máximo interese, para nós, para Herbón e para Galicia e a súa cultura. Na actualidade, logo da preceptiva publicación no DOG, o expediente BIC segue o seu curso, do cal estamos particularmente orgullosos.

        Desta maneira, Fomento aceptou a solicitude. Mesmo comprometeu o seu financiamento polo 75% do total da obra de rehabilitación, 700.000€, nada menos. Ata o punto de que o Secretario Xeral de Relacións Institucionais e Coordinación do Mº de Fomento, D. Fernando Puig de la Bellacasa, veu a Herbón, coñeceu persoalmente os espazos, apoiou a iniciativa do Lar da Paz e asegurou que antes de rematar o ano 2011, o proxecto estaría aprobado nos termos comprometidos para a aplicación do 1% cultural, con dúas únicas condicións. Por unha banda, que o Mosteiro de Herbón solicitara a integración no Plan Nacional de Monasterios, Abadías y Conventos do Mº de Cultura. E, pola outra, que o Concello de Padrón, actuara como entidade pública intermediara entre a Orde Franciscana e o Seminario Galego de Educación para a Paz, ambas privadas.

        Previamente, o arquitecto, Pedro de Llano tiña que presentar o Proxecto de Execución Final da obra. E así o fixemos, moi apurados polos prazos, e por un valor total de 28.345€. Toda a documentación, a requirida por Fomento, a entreguei persoalmente en Madrid o día 23 de Outubro pasado.

        Faltaban as dúas condicións postas por Fomento para aplicar o 1% cultural a Herbón. Aquelas que tiña que aceptar a Orde Franciscana. Como dixemos, a entrada no Plan Nacional de Mosteiros e a intermediación dunha entidade pública como o Concello de Padrón.

        Ata o último minuto o Mº de Fomento esperou o cumprimento destas dúas condicións. En diversas ocasións, durante os últimos dous meses, D. Fernando Puig falou comigo e con Federico Mayor Zaragoza reclamando as dúas condicións citadas, tamén por escrito.

        Non foi posible. A Orde Franciscana, o seu goberno presidido polo Padre Castiñeira, non aceptou, finalmente, o cumprimento das dúas condicións anteriores. De pouco serviron as cartas que, a última hora, remitimos tanto eu como Federico Mayor ó provincial. En consecuencia, a única posibilidade existente de financiar a rehabilitación de Herbón, alomenos dos espazos do Lar da Paz, esfumouse completamente, cos 700.000€ comprometidos, xunto cos anos de traballo e os gastos ocasionados durante todo este laborioso proceso.

        Sinceramente, ninguén entende o acontecido. Algúns pensan que existe unha maldición sobre Herbón, pois cando todo parece indicar que vai adiante un proxecto de rehabilitación e recuperación, de posta en valor dos espazos, no último segundo, trúncase. Outros consideran que alguén, con gran poder de influencia, sementou sombras de dúbida e desconfianza para que o proxecto non frutificase. Mesmo fálase de presións políticas de última hora, aquí, en Galicia. E tamén hai quen pensa que, hoxe por hoxe, os franciscanos teñen xa outras expectativas distintas.

        Sexa cal sexa a razón final, algún día a coñeceremos con exactitude, a realidade é que o proxecto de Lar da Paz en Herbón, co que soñamos, ao que tantos esforzos dedicamos, o que nos custou moito completar, non verá a luz. Polo menos, a medio prazo. E tal como están as cousas, probablemente, nunca.

        Decepción?. Moita. Poucas veces na vida pasa por diante unha posibilidade tan certa de facer realidade un proxecto deste nivel. Mais temos a tranquilidade de saber que, pola nosa parte, fixemos todo o que puidemos, e máis aínda.